Wim Wenders: Η μεγάλη αναδρομή

Ο Βιμ Βέντερς κινηματογραφεί τον κόσμο σαν να τον βλέπει για πρώτη φορά. Από το «Παρίσι, Τέξας» έως «Τα φτερά του έρωτα», ο κόσμος του σπουδαίου Γερμανού κινηματογραφιστή δεν τρέχει με ρυθμούς καθημερινότητας, αλλά δίνει χώρο για να περιπλανηθείς. Οι ήρωές του, σιωπηλοί πολλές φορές, παρατηρούν τα μικρά και μεγάλα πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους. Οι ταινίες του βοηθούν τους θεατές να αναπνεύσουν και αυτό το αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του μάς υπενθυμίζει πως το βασικό συστατικό της ζωής βρίσκεται σε σιωπές, βλέμματα και διαδρομές. Ακολουθώντας τα ταξίδια των περιπλανώμενων που αναζητούν τον εαυτό τους, από το Αμβούργο έως το Χόλιγουντ και από τις πιο σκληρές πραγματικότητες έως τον μαγευτικό κόσμο των ονείρων, ο Βιμ Βέντερς προσγειώνεται με έναν ιδιαίτερα μοναδικό τρόπο στη Στέγη.

Ένα τριήμερο κινηματογραφικό αφιέρωμα έρχεται να καταλάβει ολόκληρο το κτίριο της Στέγης με προβολές 13 ταινιών του, ένα masterclass και μια συζήτηση με τον μεγάλο δημιουργό, αλλά και ένα 3D short film installation που προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η τριλογία του δρόμου συναντάει το «Δωμάτιο 666» και τον «Αμερικανό φίλο» τα παιχνίδια του φωτός (“some body comes into the light”), και της σκέψης του (“Reverse Angle”). Οι «κρυφές» μικρού μήκους ταινίες του Βέντερς συναντούν τους ζωντανούς πια πίνακες του σπουδαίου Αμερικανού ζωγράφου Edward Hopper, ενώ οι βραβευμένες ταινίες του διεθνώς καταξιωμένου κινηματογραφιστή επιφυλάσσουν μια μικρή έκπληξη με το 5ωρο director’s cut του «Μέχρι το τέλος του κόσμου» σε ειδική προβολή για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Ο Βέντερς έγινε διεθνώς γνωστός το 1984 με την κυκλοφορία της ταινίας “Paris, Texas” («Παρίσι, Τέξας»), το σενάριο της οποίας συνυπέγραψε ο Sam Shepard. Αυτό το μελοδραματικό έργο, για έναν άνδρα στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ που αισθάνεται σωματικά και πνευματικά καταρρακωμένος, κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών. Τρία χρόνια αργότερα ο Βέντερς απέσπασε το βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στις Κάννες για την καθηλωτικά όμορφη ταινία “Der Himmel über Berlin” («Ο Παράδεισος πάνω από το Βερολίνο», αγγλ. τίτλος “Wings of Desire”, ελλ. τίτλος «Τα φτερά του έρωτα»), στην οποία άγγελοι περιπλανιούνται στο σύγχρονο Βερολίνο.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14.11

Κεντρική Σκηνή

20:00 – 21:00 | Wim Wenders – Σε μια συζήτηση με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου

21:30 | Παρίσι, Τέξας (1984), σε αποκατεστημένη έκδοση 4Κ, Διάρκεια: 2 ώρες και 27 λεπτά

ΣΑΒΒΑΤΟ 15.11

Μικρή Σκηνή

17:00–18:00 | Masterclass με τον Βιμ Βέντερς

18:30 | Room 666 (1982), Διάρκεια: 50 λεπτά

19:30 | Τα φτερά του έρωτα (1987), Διάρκεια: 2 ώρες και 8 λεπτά

21:45 | Ένας Αμερικανός φίλος (1977), Διάρκεια: 2 ώρες και 7 λεπτά

- 1 / Είσοδος ελεύθερη με απαραίτητη προκράτηση θέσης

18:30 | Προβολή ταινιών μικρού μήκους του Βιμ Βέντερς, Διάρκεια: 1 ώρα

• Reverse Angle (1982)
• Same Player Shoots Again (1967)
• Invisible Crimes (2007)
• some body comes into the light (2023)

20:00 | Μέχρι το τέλος του κόσμου (1994, Director’s Cut), Διάρκεια: 5 ώρες

Στο φουαγιέ του 3ου / Είσοδος ελεύθερη με απαραίτητη προκράτηση θέσης

3D Short Film / Installation, Διάρκεια: 14 λεπτά

Slots: 18:30, 19:00, 19:30, 20:00, 20:30, 21:00, 21:30, 22:00, 22:30, 23:00

Two or three things I know about Edward Hopper

[Δυο τρία πράγματα που ξέρω για τον Έντουαρντ Χόπερ]

ΚΥΡΙΑΚΗ 16.11

Μικρή Σκηνή

17:00 | Η Αλίκη στις πόλεις (1974), Διάρκεια: 1 ώρα και 50 λεπτά

19:00 | Λάθος κίνηση (1975), Διάρκεια: 1 ώρα και 43 λεπτά

21:00 | Στο πέρασμα του χρόνου (1976), Διάρκεια: 2 ώρες και 55 λεπτά

- 1 / Είσοδος ελεύθερη με απαραίτητη προκράτηση θέσης

18:30 | Προβολή ταινιών μικρού μήκους του Βιμ Βέντερς, Διάρκεια: 1 ώρα

• Reverse Angle (1982)
• Same Player Shoots Again (1967)
• Invisible Crimes (2007)
• some body comes into the light (2023)

20:00 | Μέχρι το τέλος του κόσμου (1994, Director’s Cut), Διάρκεια: 5 ώρες

Στο φουαγιέ του 3ου / Είσοδος ελεύθερη με απαραίτητη προκράτηση θέσης

3D Short Film / Installation, Διάρκεια: 14 λεπτά

Slots: 18:30, 19:00, 19:30, 20:00, 20:30, 21:00, 21:30, 22:00, 22:30, 23:00

Two or three things I know about Edward Hopper

[Δυο τρία πράγματα που ξέρω για τον Έντουαρντ Χόπερ]

• Τελειώνοντας το σχολείο, άρχισε σπουδές ιατρικής και φιλοσοφίας, αλλά το 1966 μετακόμισε στο Παρίσι «για να πραγματώσει το όνειρό του και να γίνει ζωγράφος».

• Ξεκίνησε ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του γραφίστα και χαράκτη Johnny Friedlaender, όμως τα απογεύματα (και τα περισσότερα βράδια του) τα περνούσε στη Cinémathèque Française, όπου είδε εκατοντάδες ταινίες – οι περισσότερες εκ των οποίων παρουσιάζονταν από τον Henri Langlois. Αυτό το «εντατικό μάθημα ιστορίας του κινηματογράφου» αποτέλεσε ένα σημαντικό στάδιο στην εκπαίδευσή του, κατά το οποίο άρχισε να βλέπει τον κινηματογράφο ως «επέκταση της ζωγραφικής με άλλα μέσα».

• Ο Βέντερς ξεκίνησε την καριέρα του ως σκηνοθέτης το φθινόπωρο του 1967, όταν εγγράφηκε στο νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο Τηλεόρασης και Κινηματογράφου (HFF) στο Μόναχο. Παράλληλα με τις σπουδές του στο HFF, εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου από το 1967 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, γύρισε και τις πρώτες του ταινίες μικρού μήκους.

• Αμέσως μετά την αποφοίτησή του με την ταινία μεγάλου μήκους “Summer in the City” (1970), ίδρυσε μαζί με δεκαπέντε άλλους σκηνοθέτες και σεναριογράφους το Filmverlag der Autoren το 1971, έναν συνεταιρισμό νέων Γερμανών σκηνοθετών με σκοπό να έχουν οι ίδιοι την παραγωγή, τη διαχείριση των δικαιωμάτων και τη διανομή των ταινιών τους.

• Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους ήταν το “The Goalkeeper’s Anxiety of the Penalty” [«Ο φόβος του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι»] (1971). Ακολούθησε η τριλογία ταινιών δρόμου του: “Alice in the Cities” (1974), “Wrong Move” (1974) και “Kings of the Road” (1975) [«Η Αλίκη στις πόλεις», «Λάθος κίνηση» και «Στο πέρασμα του χρόνου»], στις οποίες η αίσθηση της αποξένωσης ήταν η κεντρική θεματική.

• Το 1976 ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής ταινιών Road Movies, με έδρα το Βερολίνο. Έκτοτε, η εταιρεία έχει αναλάβει την παραγωγή και/ή συμπαραγωγή πολλών καλλιτεχνικών ταινιών του ίδιου του Βέντερς και διαφόρων άλλων σκηνοθετών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε δημιουργικά ντοκιμαντέρ και παραγωγές 3D. Σήμερα, η Road Movies διευθύνεται από τον Marc Schmidheiny και τον Βέντερς.

• Το φθινόπωρο του 2012, ο Βέντερς και η σύζυγός του ίδρυσαν το Wim Wenders Stiftung στη Ντίσελντορφ, ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα με σκοπό τη δημιουργία ενός πλαισίου για τη συγκέντρωση και τη διατήρηση του κινηματογραφικού, φωτογραφικού και λογοτεχνικού έργου του, καθώς και τη διαρκή πρόσβαση του κοινού σε αυτό. Το Ίδρυμα είναι αφοσιωμένο στην προώθηση νέων ταλέντων στον τομέα της πρωτοποριακής κινηματογραφικής παραγωγής μέσω της υποτροφίας Wim Wenders Grant, η οποία απονέμεται σε συνεργασία με το Film- und Medienstiftung NRW. Ασχολείται επίσης με την κινηματογραφική εκπαίδευση, καθώς υλοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “A European School of Seeing” για μαθητές σχολείων.

• Το 2014, το Ίδρυμα Βέντερς ξεκίνησε την ψηφιακή αποκατάσταση των ταινιών του ιδίου και μέχρι σήμερα έχει αποκαταστήσει 23 ταινίες με τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας. Το 2018, η αποκατεστημένη σε 4K έκδοση της ταινίας «Τα φτερά του έρωτα» κυκλοφόρησε εκ νέου, ενώ από τον Ιούλιο του 2024 η αποκατεστημένη σε 4K έκδοση της εμβληματικής ταινίας «Παρίσι, Τέξας», στην οποία πρωταγωνιστούν μεγάλα αστέρια του κινηματογράφου, ανάμεσά τους ο Harry Dean Stanton, η Nastassja Kinski και ο Dean Stockwell, προβάλλεται ξανά σε κινηματογραφικές αίθουσες παγκοσμίως. Το Ίδρυμα Βιμ Βέντερς διευθύνεται από την Claire Brunel και τη Hella Wenders.

• Παράλληλα με το κινηματογραφικό του έργο, η φωτογραφία έχει συνοδεύσει και διαμορφώσει τον Βέντερς από την παιδική του ηλικία. Αφετηρία της ανεξάρτητης φωτογραφικής του δουλειάς υπήρξε η σειρά “Written in the West”, που δημιουργήθηκε στην αμερικανική Δύση κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για την ταινία «Παρίσι, Τέξας». Αυτά τα έργα οδήγησαν, το 1986, στο πρώτο του φωτογραφικό λεύκωμα, καθώς και σε μια έκθεση στο φημισμένο Centre Pompidou στο Παρίσι.

• Η δεύτερη μεγάλη φωτογραφική του έκθεση, “Pictures from the Surface of the Earth” [Εικόνες από την επιφάνεια της Γης], παρουσιάστηκε το 2001 στο Hamburger Bahnhof, την Εθνική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης στο Βερολίνο. Αναζητώντας την ουσία των τόπων, ο Βέντερς ταξίδεψε για αυτό το πρότζεκτ σε χώρες όπως η Αυστραλία, η Κούβα, το Ισραήλ, η Αρμενία και η Ιαπωνία. Οι φωτογραφίες του έχουν εκτεθεί σε σημαντικά μουσεία και γκαλερί όλου του κόσμου, όπως στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο (2002), στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Σίδνεϊ (2003), στο Μουσείο Τεχνών της Σαγκάης (2004), στο Scuderie del Quirinale στη Ρώμη (2006) και στο Μουσείο Τεχνών του Σάο Πάολο (MASP) (2010). Στη Γερμανία, έργα του εκτέθηκαν, μεταξύ άλλων, στην Deichtorhallen στο Αμβούργο (2012) και σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση το 2015 στο μουσείο Kunstpalast στο Ντίσελντορφ. Άλλοι σημαντικοί χώροι υπήρξαν το Μουσείο Τέχνης Πολυμέσων στη Μόσχα (2012), η Fundació Sorigué στη Λιέιδα της Καταλονίας (2013), η Villa Pignatelli στη Νάπολη (2013), το GL STRAND στην Κοπεγχάγη (2014) και η Villa Panza στο Βαρέζε (2015). Το 2017, η The Photographers’ Gallery στο Λονδίνο παρουσίασε την πρώτη έκθεση των πολαρόιντ του Βέντερς, η οποία επαναλήφθηκε το 2018 στο C/O Berlin.

• Έχει δημιουργήσει και κάποια έργα μεικτών μέσων, όπως την εγκατάσταση “(E)motion” στο Grand Palais του Παρισιού, καθώς και τις τρισδιάστατες εγκαταστάσεις “Two or Three Things I Know about Edward Hopper” [Δυο τρία πράγματα που ξέρω για τον Έντουαρντ Χόπερ] (Fondation Beyeler, Βασιλεία) και “Présence” για την καλλιτέχνιδα Claudine Drai (Μπιενάλε της Βενετίας).

• Με την αφορμή των 80ών γενεθλίων του, η Bundeskunsthalle στη Βόνη αφιερώνει μια μεγάλης κλίμακας έκθεση στον Βέντερς, η οποία πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Deutsches Filminstitut & Filmmuseum (DFF), το Ίδρυμα Βέντερς και το Wenders Images, με την υποστήριξη της Road Movies.

• Το Wenders Images είναι το φωτογραφικό στούντιο του Βιμ και της Ντονάτα Βέντερς, το οποίο αναλαμβάνει την παραγωγή και την επιμέλεια των φωτογραφικών έργων και των δύο καλλιτεχνών με τη μορφή εκθέσεων και εκδόσεων. Είναι επίσης ο χώρος όπου δημιουργούνται οι καλλιτεχνικές τους ταινίες και οι εγκαταστάσεις τους. Το Wenders Images διευθύνεται από την Keiko Tominaga.

• Η διεθνής του αναγνώριση ήρθε με την ταινία “The American Friend” [«Ο Αμερικανός φίλος»] (1977). Από τότε, ο Βέντερς έχει εργαστεί στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική και την Ασία και έχει τιμηθεί με 100 βραβεία για τις ταινίες του σε φεστιβάλ όλου του κόσμου, μεταξύ των οποίων τον Χρυσό Λέοντα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για την ταινία “The State of Things” [«Η κατάσταση των πραγμάτων»] (1982), τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και το Βραβείο BAFTA (Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και Τηλεόρασης) για την ταινία “Paris, Texas” [«Παρίσι, Τέξας»] (1984), το Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στις Κάννες για την ταινία “Wings of Desire” [«Τα φτερά του έρωτα»] (1987), το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες για την ταινία “Faraway, So Close!” [«Τόσο μακριά, τόσο κοντά!»] (1993) και την Αργυρή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου για την ταινία “The Million Dollar Hotel” [«Το ξενοδοχείο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων»] (2000). Τα ντοκιμαντέρ του, “Buena Vista Social Club” (1999), “Pina” (2011) και “The Salt of the Earth” [«Το αλάτι της Γης»] (2014), ήταν υποψήφια για Όσκαρ.

• Η ταινία “Perfect Days” υπήρξε μια από τις πιο επιτυχημένες του Βέντερς διεθνώς και ήταν υποψήφια για Όσκαρ το 2024 στην κατηγορία Διεθνούς Ταινίας Μυθοπλασίας Μεγάλου Μήκους.

• Βραβεύτηκε με Τιμητική Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το 2015.

• Το 2022 βραβεύτηκε με το Praemium Imperiale του Ιαπωνικής Ένωσης Τεχνών, γνωστό και ως «Νόμπελ των Τεχνών».

• Τη διετία 2023-24 έλαβε δύο από τα σημαντικότερα βραβεία στον χώρο της κινηματογραφικής κληρονομιάς: το Prix Lumière στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Lumière στη Λυών (2023) και το Βραβείο FIAF της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Αρχείων (2024).

• Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο Βέντερς έλαβε το Μεγάλο Γαλλογερμανικό Βραβείο Μέσων Ενημέρωσης στο Παρίσι. Τον Δεκέμβριο του 2024 τιμήθηκε με το Βραβείο Συνολικής Προσφοράς της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Το 2025 έλαβε το διεθνές Βραβείο Κινηματογράφου Antonio Feltrinelli στη Ρώμη, καθώς και την τιμητική διάκριση της ιαπωνικής κυβέρνησης που απονέμεται από τον Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας, το Τάγμα του Ανατέλλοντος Ηλίου (κατηγορία: Χρυσές Ακτίνες με Ροζέτα).

• Ο Βιμ Βέντερς υπήρξε καθηγητής στο Hochschule für Bildende Künste στο Αμβούργο μέχρι το 2017. Είναι επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στο Παρίσι, της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ (Γερμανία), του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν (Βέλγιο), της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κατάνια (Ιταλία) και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μεταξύ άλλων. Είναι κάτοχος του Orden pour le Mérite, μέλος της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, της οποίας διετέλεσε πρόεδρος από το 1996 έως το 2020.