Δημήτρης Κούρτης: Alec Scouffi | Απόηχοι αντισυμβατικών περιπλανήσεων

Εμπνευσμένο από τα είδη της αυτομυθοπλασίας, του ντοκιουντράμα, που περιλαμβάνει δραματοποιημένες εξιστορήσεις αληθινών γεγονότων, και του “still image film”, δηλαδή ταινιών φτιαγμένων από στατικές εικόνες, αυτό το υβριδικό βίντεο-δοκίμιο αποκαλύπτει τη συναρπαστική ιστορία μιας πλέον ξεχασμένης, αλλά κάποτε ξακουστής περιπλανώμενης μποέμ κουίρ περσόνας, του Alec Scouffi (1886-1932). Χρησιμοποιώντας θραύσματα ιστορικής μνήμης, φωτογραφίες, αρχειακό υλικό, σπάνιες ηχογραφήσεις σε γραμμόφωνο και voice-over αφήγηση, το πρότζεκτ επιχειρεί να εξερευνήσει τις ετερογενείς όψεις της δεκαετίας του 1920 και να ανασυνθέσει μια αθέατη πραγματικότητα της περιόδου του Μεσοπολέμου, μέσα από την ταραχώδη ζωή και το έργο του Scouffi, μιας μυστηριώδους νυχτερινής φιγούρας που σύχναζε σε κουίρ μεταμεσονύχτια καμπαρέ και δολοφονήθηκε άγρια στο Παρίσι. Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, οικογενειακός φίλος του Καβάφη, συνεργάτης του θρυλικού τραγουδιστή της όπερας Enrico Caruzo και του διάσημου συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλου, εργάστηκε ως βαρύτονος τραγουδιστής σε σημαντικούς χώρους, όπως η Όπερα του Μόντε Κάρλο, ενώ ως συγγραφέας θεωρείται ακόμα και σήμερα πρωτοπόρος της πρώιμης ομοερωτικής λογοτεχνίας.

Πλούσιες αρχειακές πηγές, όπως εφημερίδες, περιοδικά, φωτογραφίες και έγγραφα της αστυνομίας, αποτελούν τη βάση για μια πρωτοπρόσωπη voice-over αφήγηση, ενώ σπάνιες ηχογραφήσεις σε γραμμόφωνο μάς μεταφέρουν στα πολύβουα καμπαρέ, στις όπερες και τις σάλες χορού του παρελθόντος. Κουβαλώντας παντού μαζί του μια Kodak Brownie –φωτογραφική μηχανή που είχαν πολλοί εκείνα τα χρόνια–, ο Κούρτης θα παρουσιάσει επιλεγμένες στιγμές από τη διαδρομή του Scouffi, όπως το σπίτι του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, το ξενοδοχείο Μπάγκειον στην Αθήνα, καθώς και το διαμέρισμά του στο Παρίσι. Αυτή η διεξοδική έρευνα, με τη μορφή υβριδικού βίντεο-δοκιμίου, αποτελεί μια περιπετειώδη εξερεύνηση της δεκαετίας του 1920, ρίχνοντας φως στην άγνωστη ιστορία του Scouffi και στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Το αποτέλεσμα είναι μια συναρπαστική αφήγηση που προσκαλεί το κοινό να απολαύσει μια σαγηνευτική ιστορία με καταραμένους ποιητές, ιδιόρρυθμους καλλιτέχνες και περιπλανώμενους μποέμ.

Κατά την πρώτη φάση της παραμονής μου στο Onassis AiR, είχα τον χρόνο να ερευνήσω ελληνικά, αιγυπτιακά και γαλλικά ψηφιοποιημένα αρχεία, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσω μια γραμμική αφήγηση για τη ζωή και το έργο του Alec Scouffi. Σε αυτό το αρχικό στάδιο, αλληλεπιδρούσα συνεχώς με άλλους/ες συμμετέχοντες/ουσες μέσω εργαστηρίων και δραστηριοτήτων του Onassis AiR, παρουσιάζοντας την έρευνά μου και λαμβάνοντας feedback από τους/τις υπόλοιπους/ες Fellows. Αξιοποιώντας περισσότερα από 20 αρχεία –όπως το Αρχείο Καβάφη, τη βιβλιογραφία του Scouffi, το Centre d’Études Alexandrines, αρχεία δίσκων γραμμοφώνου και ψηφιοποιημένες εφημερίδες– μπόρεσα να δομήσω το πρότζεκτ μέσω παρουσιάσεων που επέτρεψαν την εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων με συναδέλφους. Οι συνεργατικές αλληλεπιδράσεις και η συνεχής ανατροφοδότηση αποτέλεσαν βασικά στοιχεία αυτής της εμπειρίας, θέτοντας τις βάσεις για την ολοκλήρωση της πρωτογενούς φάσης της έρευνάς μου.

Από την αρχή, γνωρίζοντας ότι το Ίδρυμα Ωνάση είχε αποκτήσει το αρχείο του Καβάφη και υποστηρίζει την έρευνα μέσω της πολιτικής του για την ελεύθερη πρόσβαση, εμπνεύστηκα από τον πλούτο των πηγών και προσπάθησα να ενσωματώσω τα αρχειακά στοιχεία και έγγραφα του Καβάφη στο έργο μου. Ο χρόνος που αφιέρωσα στο Αρχείο Καβάφη ήταν ιδιαίτερα πολύτιμος, καθώς, μέσα από την πλοήγηση στο ψηφιοποιημένο υλικό, μπόρεσα να αισθανθώ την ατμόσφαιρα των αλεξανδρινών χρόνων του Scouffi και τη σύνδεσή του με τον Καβάφη. Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι η ομάδα του Αρχείου Καβάφη μου παρείχε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και με έφερε σε επαφή με άλλους/ες ερευνητές/τριες και σχετικά ιδρύματα στην Αλεξάνδρεια. Αυτή η υποστήριξη μου επέτρεψε να εξερευνήσω σε μεγαλύτερο βάθος το πλούσιο παρελθόν της πόλης και τον τόπο όπου ο Scouffi πέρασε τα πρώτα του χρόνια.