How to Shoot a Ghost | Charlie Kaufman

Ο Charlie Kaufman, σκηνοθέτης των βραβευμένων ταινιών "Synecdoche, New York" («Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης») και "Anomalisa", αλλά και βραβευμένος με Όσκαρ σεναριογράφος του "Eternal Sunshine of the Spotless Mind" («Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού»), γύρισε τη νέα του ταινία μικρού μήκους, "How to Shoot a Ghost", στην Αθήνα.

Η ταινία, που εξερευνά τη θνητότητα τόσο ως γεγονός όσο και ως μεταφορά, αποτελεί το δεύτερο μέρος ενός δίπτυχου ταινιών –μετά το Jackals & Fireflies (Τσακάλια & Πυγολαμπίδες)– το σενάριο των οποίων υπογράφει η ποιήτρια Eva H.D. Στην ταινία, δύο φαντάσματα που μόλις έχουν πεθάνει περιπλανιούνται στους δρόμους της Αθήνας, παρασυρόμενα από τον παλλόμενο αστικό ιστό και τους επίμονους απόηχους της Ιστορίας. Όσο ζούσαν, ήταν περιθωριοποιημένοι και οι δύο: εκείνος ένας Λιβανέζος κουίρ μεταφραστής· κι εκείνη μια φωτογράφος με κατά το ήμισυ ιρλανδική καταγωγή. Καθώς τριγυρνούν μαζί στην πόλη, βρίσκουν παρηγοριά στη δύσκολη ομορφιά της ζωής – και σε ό,τι έπεται μετά.

Αναφορικά με την επιλογή της Αθήνας ως σκηνικού της ταινίας, ο Τσάρλι Κάουφμαν εξηγεί: «Η Αθήνα είναι μια πόλη όπου τα οστά της Ιστορίας είναι διαρκώς εκτεθειμένα – είτε πρόκειται για τις ανοιχτές πληγές από τη δικτατορία της δεκαετίας του 1970 είτε για τα μνημεία που στέκονταν όρθια όταν ο λοιμός εξολόθρευσε τόσους πολίτες πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Είναι ο ιδανικός τόπος για να ξετυλίξει κανείς το κουβάρι του παρελθόντος και του παρόντος και να διερευνήσει πώς οι πολιτικές και οι επιθυμίες των νεκρών συνεχίζουν να ζουν μέσα μας».

Η ταινία "How to Shoot a Ghost" είναι μια παραγωγή της Unmade, της Soft Focus Films και της Monarch Kaleidoscope, με συμπαραγωγή της Green Olive Films, σε συνεργασία με τη Nightjar Films και τη Liaison Pictures, με την υποστήριξη του Onassis Culture και τη συμμετοχή του Athens Film Office του Δήμου Αθηναίων, με πρωταγωνιστές την Jessie Buckley και τον Josef Akiki, διεύθυνση φωτογραφίας από τον Michał Dymek και πρόσθετη φωτογραφία από τον Γιώργο Κουτσαλιάρη. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο 82ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, ενώ η ελληνική πρεμιέρα της θα προβληθεί στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Ξετυλίγοντας την ιστορία δύο πρόσφατα αποθανόντων ανθρώπων που περιπλανιούνται ως φαντάσματα στην Αθήνα, η ταινία διερευνά τη θνητότητα αλληλεπιδρώντας τόσο με την παρόρμηση για την αίσθηση του ανήκειν και την ανθρώπινη επιθυμία να αφήσουμε κάποιο ίχνος στο πέρασμά μας, όσο και με τη δίδυμη επιθυμία μας για αυτοεξόντωση.

Δείγματα φωτογραφίας δρόμου, πλάνα από ιστορικά αρχεία και παλιά οικογενειακά βίντεο συνυφαίνονται με το βασικό υλικό των εξωτερικών γυρισμάτων του διευθυντή φωτογραφίας Michał Dymek στην πόλη των Αθηνών: μια σύνθεση που υπογραμμίζει πώς το «τώρα» μετετρέπεται στο «τότε», πώς αυτοί που σήμερα βρισκόμαστε εν ζωή αύριο θα γίνουμε φαντάσματα.

Η Αθήνα, μια πόλη στην οποία τα λείψανα της ιστορίας βρίσκονται πάντα σε έκθεση –είτε πρόκειται για τις χαίνουσες πληγές από την περίοδο της δικτατορίας είτε για την παρουσία των μνημείων που υψώθηκαν την εποχή της πανούκλας πριν από δύο χιλιάδες χρόνια–, είναι το ιδανικό μέρος για να ξεδιαλύνει κανείς το κουβάρι παρελθόντος και παρόντος, για να εξετάσει τους τρόπους με τους οποίους οι πολιτικές πρακτικές και οι λαχτάρες των νεκρών συνεχίζουν να ζουν μέσα μας.

Τι σημαίνει να αφήνεις τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους; Τι σημαίνει να αποχαιρετάς; Να κινείσαι μέσα στον χρόνο, μέσα στη ζωή, χωρίς να αρπάζεσαι απ’ οτιδήποτε στην πορεία; Ως φαντάσματα η Ανθή και ο Ράτεμπ καταλαμβάνουν έναν οριακό χώρο. Και οι δύο είχαν παλέψει με δύσκολες σχέσεις στη ζωή τους· τώρα, καθώς προσπαθούν να κατανοήσουν την τρέχουσα κατάστασή τους, οι αντηχήσεις αυτής της πάλης στο σήμερα επιμένουν να τους καταδιώκουν.

Όσο βρίσκονταν εν ζωή, ήταν σημαντικό ότι ήταν εκτός του κατεστημένου – για λόγους κουλτούρας, σεξουαλικότητας, ιδιοσυγκρασίας. Μετά θάνατον, όμως, μαθαίνουν ότι αυτό δεν έχει καμία σημασία. Οι ταυτότητες και οι σχέσεις που έμοιαζαν τόσο κρίσιμες έχουν εξαφανιστεί, μαζί με πολλά από αυτά που θεωρούσαν ουσιώδη. Τι έχει απομείνει, λοιπόν;

Αυτή ήταν η ζωή τους. Αυτό τους συνέβη. Δεν χρειάζεται να διορθωθεί κάτι, επειδή δεν μπορεί να διορθωθεί. Αυτό είναι αρκετό.

Για μένα αυτός είναι ένας δυνατός τρόπος να βιώνουμε τον κόσμο: να βρισκόμαστε στο παρόν, να συνεχίζουμε να βλέπουμε και νιώθουμε, χωρίς αναγκαστικά να συσσωρεύουμε τις εμπειρίες μας σε κάποιου είδους σημειωματάριο που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ανακτήσουμε και να διαβάσουμε. Σκέφτομαι όλες αυτές τις φωτογραφίες που όλοι φαίνεται να έχουμε τώρα: εκατοντάδες χιλιάδες παγωμένες στιγμές, που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να πάρουμε μαζί μας φεύγοντας. Καθώς τα φαντάσματά μας εξερευνούν τον κόσμο από την άλλη πλευρά του χάσματος, το βλέμμα τους είναι πιο επιεικές και πιο αυστηρό. Με μια κάποια οδυνηρή θλίψη, καταλήγουν στην κατανόηση, και μ’ αυτή την κατανόηση έρχεται η ελευθερία. Είναι επιτέλους σε θέση να συμμετέχουν στην περιπέτεια που βρίσκεται στον ορίζοντα, το μυστήριο για το οποίο έχουμε άπαντες βάλει πλώρη.

–Τσάρλι Κάουφμαν