Miriam Hillawi Abraham | Mythos & Materia: Eating the/each Other

Το συγκεκριμένο πρότζεκτ, δανειζόμενο τον υπότιτλό του από το κείμενο της bell hooks “Eating the Other”, αποτελεί μια εξερεύνηση της ύλης, των υλικών και του μύθου. Η bell hooks περιγράφει μια μεταποικιακή, ασύμμετρη ανταλλαγή εξουσίας και επιθυμίας, κατά την οποία ο Άλλος καλείται να «είναι ταυτόχρονα μάρτυρας και συμμέτοχος» στη μεταμόρφωση της φιγούρας του αποικιοκράτη ή ιμπεριαλιστή. Κατ’ αναλογία, στις συναντήσεις μεταξύ ανθρώπινων και μη ανθρώπινων όντων, η επιθυμία να τρως ή να κατέχεις ένα άλλο σώμα συνιστά μια διαδικασία απορρόφησης δύναμης. Η Abraham εστιάζει σε τέτοιου τύπου μεταβολικούς μετασχηματισμούς που εκδηλώνονται μεταξύ έλλογων όντων, ανθρώπινων ή μη.

«Με απασχολεί μόνο ό,τι δεν μου ανήκει».

Oswald de Andrade, «Ανθρωποφαγικό Μανιφέστο»

Το “Mythos & Materia” εστιάζει στο «υπερκοσμικό» – σε ό,τι δηλαδή υπάρχει πέραν του υλικού κόσμου, όπως είναι το αλάτι, το μέλι, το κερί, η πρόπολη, το κόμμι, το ζωικό λίπος και τα βότανα.

Στην ιστορία της ανθρωπότητας, έχουμε προσδώσει σε αυτά τα ζωντανά υλικά μια επιπρόσθετη αίσθηση ύπαρξης μέσα από την εξαγωγή και την καλλιέργειά τους, είτε για πρακτικούς είτε για τελετουργικούς σκοπούς. Δεν τα μασάμε και τα μεταβολίζουμε απλώς και μόνο για να απορροφήσουμε τις δραστικές τους ουσίες, αλλά επιπλέον τα εξυμνούμε σε τελετές και μύθους.

Υλικά όπως αυτά συγκροτούν μια φασματική γεωγραφία που χαρτογραφεί αόρατους δεσμούς, καθώς διασχίζουν πολιτικά και φυσικά σύνορα, φορτώνονται σε καραβάνια, παρασύρονται από ανέμους και επαναφυτεύονται αλλού – από αμνημονεύτων χρόνων.

Μετά από μια πρόσφατη ερευνητική καλλιτεχνική φιλοξενία στο Κάιρο, η Άμπραχαμ άρχισε να εξετάζει την κοινή υλική κουλτούρα γύρω από το μέλι και άλλα προϊόντα της μέλισσας, όπως αυτή αναπτύχθηκε μεταξύ της Αιθιοπίας και της Αιγύπτου από την αρχαιότητα έως σήμερα, ανατρέχοντας στις χρήσεις τους: από την ταρίχευση των νεκρών στην αρχαία Αίγυπτο έως την παρασκευή του Tej (κρασιού από μέλι) για την αριστοκρατία των αιθιοπικών υψιπέδων. Συμπέρανε ότι η παραδοσιακή μελισσοκομία αποτελούσε μια πανάρχαια μορφή αμοιβαίου οφέλους και αλληλεξάρτησης, ή μάλλον συμπαραγωγής, μεταξύ ανθρώπινων και μη ανθρώπινων όντων. Η εστίαση της έρευνάς της, ωστόσο, δεν περιορίζεται στα εδάφη του Νείλου, αλλά απλώνεται σε όλη τη Μεσόγειο, γλιστρώντας πάνω από τα νερά, υπερβαίνοντας τον γραμμικό χρόνο και αγγίζοντας το πνευματικό πεδίο.

Τι σημαίνει να δημιουργεί κανείς με ή ενάντια σε ένα άλλο έλλογο, ζωντανό ον; Να παρεμβαίνει κανείς στις διαδικασίες και στους κόσμους του Άλλου, όπως κάνει ο μελισσοκόμος στην κυψέλη του;

Η Άμπραχαμ ξεκίνησε τις υλικές της διερευνήσεις με κερί μέλισσας, πρόπολη, αραβικό κόμμι (από ακακίες της περιοχής του Σαχέλ στην Αφρική) και το λεγόμενο άνθος της Παναγίας (αραβικά Kaff-e-Maryam, επιστημονική ονομασία: Anastatica hierochuntica), ένα εξαιρετικά ανθεκτικό φυτό που έχει την τάση να αναγεννιέται μετά από μεγάλα διαστήματα ανομβρίας και το οποίο χρησιμοποιείται για την ανακούφιση των πόνων του τοκετού αλλά και ως φυτικό υγρόμετρο από νομαδικούς πληθυσμούς της Σαχάρας. Μέσα από νέες συναντήσεις και αναζητήσεις στο Onassis AiR, ο κατάλογος αυτός θα εμπλουτιστεί και με άλλα ζωντανά υλικά.

Επιστέγασμα της έρευνας θα είναι μια εγκυκλοπαιδική έκδοση για τα ζωντανά (υπερκοσμικά) υλικά που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στη μαγειρική, την αρχιτεκτονική και τις τελετουργίες, ανατρέχοντας στις «φασματικές γεωγραφίες» αόρατων κόσμων στο Κέρας της Αφρικής, την Ερυθρά Θάλασσα και τη Μεσόγειο.

Η μορφή της έκδοσης αντλεί έμπνευση από την αιθιοπική μαντική και τα ειλητάρια-φυλαχτά, καθώς και από materia medica της μεσαιωνικής Αιγύπτου, της Κίνας (όπως το “Bencao Gangmu”) και της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας. Ο όρος materia medica αναφέρεται σε ιστορικά φαρμακευτικά εγχειρίδια με συνταγές και περιγραφές βοτανικών και θεραπευτικών σκευασμάτων και προέρχεται από τη λατινική μετάφραση του έργου του Έλληνα ιατρού Πεδάνιου Διοσκουρίδη, «Περί ύλης ιατρικής» (“De materia medica”, 1ος αι. μ.Χ.).

Ο μύθος θα υλοποιηθεί σε αυτή την εξερεύνηση μέσα από τη σχέση, το στοίχειωμα και την αντίφαση. Και μέσα από τη μάθηση, την απόδοση τιμής και την αναβίωση των ζωντανών υλικών, ο στόχος είναι να αναπτυχθεί μια αναδυόμενη πρακτική μνήμης και αντίστασης απέναντι στην οικοκτονία και την εδαφική βία.