Alqumit Alhamad | Violence of Documents

Το “Violence of Documents” είναι ένα εν εξελίξει καλλιτεχνικό ερευνητικό πρότζεκτ του Alqumit Alhamad, το οποίο εξετάζει πώς τα επίσημα κρατικά έγγραφα και τα γραφειοκρατικά συστήματα ασκούν βία, ιδιαίτερα σε συνθήκες πολέμου, εκτοπισμού και ασύλου. Αντλώντας από την προσωπική του εμπειρία ως πρόσφυγα πολέμου, ο Αλκουμίτ Αλχαμάντ διερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι βίζες, οι σφραγίδες, οι υπογραφές και τα έγγραφα συνοριακού ελέγχου δεν λειτουργούν ως ουδέτερα τεκμήρια, αλλά ως εργαλεία ελέγχου, αποκλεισμού και αναβολής.

Το πρότζεκτ υιοθετεί ως μεθοδολογία τη μαρτυρία. Αποτελεί μια κριτική αναμέτρηση με τη συμβολική και υλική εξουσία των εγγράφων που όρισαν τις μετακινήσεις του καλλιτέχνη. Η μαρτυρία, σε αυτή την περίπτωση, δεν λειτουργεί με τη συμβατική έννοια, αλλά ως αισθητική στρατηγική που αποκαλύπτει πώς η γραφειοκρατία σβήνει, πειθαρχεί και αποπροσανατολίζει. Τα έγγραφα αυτά δεν είναι ουδέτερα· παράγουν συναισθηματικές, νομικές και υπαρξιακές συνέπειες. Χαρτογραφώντας και μετασχηματίζοντάς τα, ο Αλχαμάντ ανθίσταται στη γραφειοκρατική λογική που αποπροσωποποιεί και αποσιωπεί.

Κεντρικό θεωρητικό πλαίσιο του πρότζεκτ αποτελεί η νεκροπολιτική, όπως την όρισε ο Achille Mbembe. Η νεκροπολιτική αναδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη διαχειρίζονται τη ζωή και τον θάνατο όχι μόνο με ωμή βία, αλλά και μέσω γραφειοκρατικών διαδικασιών που παράγουν αναστολή, αναμονή και αορατότητα. Η γραφειοκρατία καθίσταται έτσι πεδίο αργής βίας, όπου τα έγγραφα ρυθμίζουν όχι μόνο τη μετακίνηση, αλλά και την ίδια τη δυνατότητα αναγνώρισης ενός ανθρώπου ως υποκειμένου.

Βασικό υλικό στοιχείο του έργου αποτελεί η χρωστική Dictatorship Blue (μπλε της δικτατορίας), την οποία ανέπτυξε ο ίδιος ο Αλχαμάντ, εμπνευσμένος από τις μπλε αποχρώσεις των μελανιών που χρησιμοποιούνται σε έγγραφα μετανάστευσης και συνοριακού ελέγχου. Το συγκεκριμένο μπλε συμπυκνώνει την κοινοτοπία αλλά και τη βία του διοικητικού μηχανισμού. Η μετατροπή του μελανιού σε χρωστική δεν είναι απλώς συμβολική· συνδέει το σώμα με το έγγραφο, το προσωπικό με το θεσμικό.

Ο Αλχαμάντ έχει ήδη παρουσιάσει το πρότζεκτ του σε εκθέσεις, εργαστήρια και ερευνητικές δράσεις στη Σουηδία και αλλού. Η συμμετοχή του στο Onassis AiR σηματοδοτεί μια κρίσιμη συνέχεια. Ο καλλιτέχνης επιστρέφει, πλέον ως κάτοχος σουηδικού διαβατηρίου, σε ζώνες διέλευσης τις οποίες κάποτε διέσχιζε χωρίς επιλογή, ως αόρατος και ανεπιθύμητος πρόσφυγας πολέμου. Η αλλαγή της νομικής του υπόστασης μετασχηματίζει τη σχέση του με τον τόπο, αναδεικνύοντας τον αυθαίρετο και κατασκευασμένο χαρακτήρα της γραφειοκρατικής εξουσίας. Με το νέο του καθεστώς, δεν εμπλέκεται ως υποκείμενο ελέγχου, αλλά ως μάρτυρας των ίδιων των συστημάτων του.

Στην Αθήνα, ο Αλχαμάντ θα αναπτύξει το πρότζεκτ του μέσα από έρευνα, καλλιτεχνικούς πειραματισμούς και συνεργατικές ανταλλαγές. Στόχος του είναι η σύνδεση με τοπικούς καλλιτέχνες, ακτιβιστές και εκτοπισμένες κοινότητες, μέσα από εργαστήρια και συζητήσεις που θα διαμορφώσουν τη μεθοδολογία και την κατεύθυνση του πρότζεκτ. Αυτές οι συναντήσεις είναι αρκετά σημαντικές, καθώς επιτρέπουν μια νέα ανάγνωση των διοικητικών εγγράφων ως διαφιλονικούμενων πεδίων μνήμης και αντίστασης.

Η Αθήνα, με τον ιστορικό και διαρκή ρόλο της στις ευρωπαϊκές πολιτικές μετανάστευσης, προσφέρει ένα κρίσιμο πλαίσιο. Ο Αλχαμάντ σκοπεύει να συνεργαστεί τόσο με θεσμικούς φορείς όσο και με αυτοργανωμένους ή άτυπους χώρους που «αρχειοθετούν» βιωμένες εμπειρίες των συνόρων. Ο χώρος εργασίας θα λειτουργεί ως πεδίο παραγωγής και διαλόγου, όπου τα αποτελέσματα θα προκύπτουν μέσα από σχεσιακές και ανοιχτές διαδικασίες.

Το “Violence of Documents” δεν επιδιώκει την επίλυση. Θέτει το ερώτημα του πώς μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει τη θεσμική γραφειοκρατία όχι μόνο εκθέτοντας τη βία της, αλλά μετασχηματίζοντας τις ίδιες της τις μορφές – μέσα από νέους τρόπους θέασης, δημιουργίας και μαρτυρίας.