Αλέξης Φιδετζής | Undesirable Past

Τον Αύγουστο του 1989 η ελληνική κυβέρνηση διέταξε την καταστροφή των φακέλων πολιτικών φρονημάτων – αρχείων που η αστυνομία είχε συγκεντρώσει και διατηρήσει για περισσότερο από μισό αιώνα. Λίγο αργότερα οι φάκελοι κάηκαν στo εργοστάσιο της Χαλυβουργικής στην Αθήνα. Η απόφαση αυτή έγινε ευρέως αποδεκτή από την ελληνική κοινωνία, παρότι ορισμένοι ιστορικοί υποστήριξαν ότι τα εν λόγω αρχεία θα μπορούσαν να παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες για τον τρόπο που ασκήθηκε η κρατική εξουσία στους πολίτες. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ προτείνει να δούμε την πράξη της καταστροφής των υλικών αρχείων ως μεταφορά για την ίδια την εξέλιξη της εξουσίας: από τις απτές μορφές ελέγχου στις άυλες, αποκεντρωμένες δομές της σύγχρονης εποχής.

Το “Undesirable Past” αξιοποιεί αυτή τη σημαίνουσα στιγμή ως σημείο εκκίνησης για τη μελέτη της μεταβαλλόμενης φύσης της εξουσίας στην ψηφιακή εποχή. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Onassis AiR, ο Αλέξης Φιδετζής σχεδιάζει να προσεγγίσει αυτό το θέμα μέσω έρευνας, υλικών πειραματισμών και συνεργατικού διαλόγου. Θα ξεκινήσει χρησιμοποιώντας αρχειακό υλικό από τα ΑΣΚΙ (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας), ενώ θα αξιοποιήσει τεχνικές μεταλλουργίας για την παραγωγή πρωτότυπων έργων που θυμίζουν την εικαστική γλώσσα των αρχείων. Τα έργα αυτά, που θα αποτελέσουν την αφετηρία για μια αρχειακή εγκατάσταση, θα κατασκευαστούν από χάλυβα – μια επιλογή υλικού που από τη μια παραπέμπει στο εργοστάσιο χαλυβουργικής και από την άλλη συμβολίζει τη δύναμη και τη μονιμότητα, προσκαλώντας τον θεατή να αναλογιστεί τις έννοιες της διαγραφής και της ανθεκτικότητας. Ο καλλιτέχνης θα συνεργαστεί επίσης με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη, καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συγγραφέα της βασικής μελέτης για την καταστροφή των φακέλων. Μαζί σκοπεύουν να μελετήσουν πώς ο θεσμικός έλεγχος μετασχηματίστηκε, αποκτώντας όλο και πιο αφηρημένες μορφές τις τελευταίες δεκαετίες.

Συνοπτικά, το πρότζεκτ επιδιώκει να λειτουργήσει ως πλατφόρμα κριτικού στοχασμού πάνω στη διασταύρωση υλικότητας και εξουσίας, διερευνώντας πώς δομείται αλλά και πώς αμφισβητείται ο έλεγχος. Η μετατόπιση των παραδοσιακών θεσμών ελέγχου γεννά ένα θεμελιώδες ερώτημα: Πώς μπορούν οι καλλιτέχνες/καλλιτέχνιδες να δημιουργήσουν υλικούς κόσμους που να αμφισβητούν τις εξουσιαστικές δομές, όταν η ίδια η εξουσία αποσυνδέεται ολοένα και περισσότερο από την ύλη; Μέσα από την αναστοχαστική ενασχόληση με την καταστροφή υλικών τεκμηρίων εξουσίας, το “Undesirable Past” μάς προσκαλεί να σκεφτούμε πώς ο έλεγχος εξελίσσεται σε κάτι αόρατο αλλά πανταχού παρόν και να αναπροσδιορίσουμε τους τρόπους με τους οποίους αντιστεκόμαστε και ανταποκρινόμαστε σε αυτόν.