YOU and AI: Το γλωσσάρι της έκθεσης

Η τεχνητή νοημοσύνη - ή ΤΝ για συντομία - είναι μέρος της επιστήμης των υπολογιστών. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ΤΝ, αλλά γενικά η τεχνολογία της ΤΝ αναφέρεται σε υπολογιστές ή μηχανές που είναι ικανές να μαθαίνουν και να εκτελούν εργασίες. Η ΤΝ διαφέρει από άλλους τύπους προγραμματισμού, όπου εμείς, μέσα από μια σειρά συγκεκριμένων οδηγιών, «λέμε» στη μηχανή πώς ακριβώς πρέπει να ολοκληρώσει μια εργασία. Αντίθετα, στην ΤΝ είναι η μηχανή εκείνη που βρίσκει τον καλύτερο τρόπο να κάνει κάτι, καθώς είναι σε θέση να μαθαίνει τόσο από παραδείγματα, όσο και από την εμπειρία. Η ΤΝ μπορεί συχνά να μας εκπλήσσει εντοπίζοντας απροσδόκητους τρόπους επίλυσης ενός προβλήματος.

Στις μέρες μας, η ΤΝ είναι συχνά ένα αόρατο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Από το κείμενο πρόβλεψης στα κινητά μας τηλέφωνα, ως τις προτάσεις καταναλωτικών προϊόντων στο διαδίκτυο. Ενδεχομένως να αξιολογεί το βιογραφικό σας όταν κάνετε αίτηση για μια δουλειά. Το γεγονός ότι η ΤΝ είναι τόσο παρούσα στις ζωές μας, σημαίνει ότι είναι σημαντικό να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο η ΤΝ διαμορφώνει στον κόσμο μας, τόσο προς το καλύτερο όσο και προς το χειρότερο, καθώς και το ποιος τη διαμορφώνει.

Για την επιστήμη των υπολογιστών, ο παραδοσιακός αλγόριθμος είναι ένα ακριβές σύνολο κανόνων ή οδηγιών, οι οποίες λένε σ’ έναν υπολογιστή πώς να λύσει ένα πρόβλημα. Για να ολοκληρώσει την εργασία μ’ έναν παραδοσιακό αλγόριθμο, ο υπολογιστής πρέπει να ακολουθήσει τα βήματα με τη σειρά που έχει ορίσει ο προγραμματιστής. Αντίθετα, ένας αλγόριθμος μηχανικής μάθησης δημιουργεί τους κανόνες ή τα ιδανικά βήματα από μόνος του, κάνοντας πειράματα και μαθαίνοντας στην πορεία.

Η αλγοριθμική προκατάληψη χαρακτηρίζει ένα υπολογιστικό σύστημα ή μια ΤΝ όταν ευνοεί μια ομάδα και/ή κάνει διακρίσεις εναντίον μιας, ή πολλών άλλων ομάδων. Σε κάθε περίπτωση, η ΤΝ δημιουργείται από ανθρώπους, και συχνά τα δεδομένα με τα οποία μαθαίνει η μηχανή μπορεί να αντανακλούν τις μεροληψίες και τις προκαταλήψεις που ενυπάρχουν στην κοινωνία μας. Αλγοριθμικές προκαταλήψεις όπως η δημιουργία φυλετικών προφίλ, ή οι έμφυλες διακρίσεις, μπορούν να δημιουργήσουν άδικα και συχνά επικίνδυνα αποτελέσματα. Η αλγοριθμική προκατάληψη αναφέρεται επίσης συχνά κι ως «αλγοριθμική μεροληψία», ή «αλγοριθμική διάκριση».

Ένα σύνολο δεδομένων - ή αλλιώς, «εκπαιδευτικά δεδομένα» - είναι μια συλλογή δεδομένων που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση μιας μηχανής / ΤΝ. Τα δεδομένα υφίστανται σε πολλές μορφές. Μπορεί να είναι μια συλλογή φωτογραφιών, ένας ογκώδης κατάλογος κειμένων (βιβλία, συνταγές, μπλογκς, για παράδειγμα), μια βιβλιοθήκη ήχων και ηχογραφήσεων, και πάει λέγοντας. Η ΤΝ χρησιμοποιεί τα σύνολα δεδομένων για να μαθαίνει.

Η βαθιά μάθηση είναι μια υποκατηγορία της Μηχανικής Μάθησης, η οποία αντλεί έμπνευση από τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ο εγκέφαλος. Η βαθιά μάθηση βασίζεται σε αλγόριθμους μέσω των οποίων μια μηχανή/υπολογιστής μπορεί να διδάξει τον εαυτό της/του πώς να κάνει κάτι, μέσω της «παρατήρησης» και της μάθησης από ένα τεράστιο σύνολο δεδομένων, το οποίο περιλαμβάνει παραδείγματα.

Η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπων είναι σε θέση να αναγνωρίζει ανθρώπινα πρόσωπα και να τα αντιστοιχεί σε κάποια βάση δεδομένων. Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την αναγνώριση προσώπων για να ξεκλειδώσετε το τηλέφωνο σας, ή να περάστε από τον έλεγχο των διαβατηρίων. Η αναγνώριση προσώπων χρησιμοποιείται επίσης στην παρακολούθηση μέσω βίντεο.

Η μηχανική μάθηση - ή ΜΜ για συντομία - είναι μια υποκατηγορία της ΤΝ. Η μηχανική μάθηση χρησιμοποιεί αλγόριθμους για να κοιτάζει μέσα σε σύνολα δεδομένων, να βρίσκει μοτίβα ή επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά, και να κατασκευάζει μοντέλα. Αυτά τα μοντέλα επιτρέπουν μετά στον υπολογιστή να κάνει προβλέψεις, ή να παίρνει αποφάσεις. Για παράδειγμα, η ΜΜ θα κοιτάξει χιλιάδες φωτογραφίες προβάτων, για να κατασκευάσει ένα μοντέλο «που μοιάζει» μ’ ένα πρόβατο, ώστε να είναι σε θέση κοιτάζοντας άλλες φωτογραφίες μετά, να καταλάβει αν μια συγκεκριμένη φωτογραφία περιλαμβάνει ένα πρόβατο.

Ένα νευρωνικό δίκτυο είναι ένας τύπος ΤΝ ο οποίος μιμείται τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Όπως υποδεικνύει και το όνομά του, είναι ένα δίκτυο νευρώνων, ή «κόμβων», οι οποίοι μπορούν να παρατηρούν, να επεξεργάζονται και να αναλύουν δεδομένα, έτσι ώστε να μαθαίνουν από αυτά, να παίρνουν αποφάσεις, και να επιλύουν προβλήματα.

Η προγνωστική ανάλυση χρησιμοποιεί τη στατιστική, και αναζητά μοτίβα σε δεδομένα του παρόντος και του παρελθόντος προκειμένου να κάνει προβλέψεις μελλοντικών γεγονότων, αλλά και για να διακρίνει διακινδυνεύσεις και ευκαιρίες.

Η ταξινομία είναι ένα σύστημα οργάνωσης, ταξινόμησης και ονοματοδοσίας πραγμάτων ανά ομάδες που μοιράζονται παρόμοιες ποιότητες.

Η βιομετρία αφορά μετρήσεις και πληροφορίες για το ανθρώπινο σώμα, οι οποίες χρησιμοποιούνται προκειμένου να αναγνωρίζονται μεμονωμένα άτομα.

Ο κατατεμαχισμός είναι η διαδικασία μετατροπής μιας σειράς δεδομένων σε μια άλλη αξία, ή σε κώδικα. Ο κατατεμαχισμός είναι μια συνήθης πρακτική της επιστήμης των δεδομένων, και χρησιμεύει στην συμπίεση δεδομένων, στην ταξινόμηση, ή την κρυπτογραφία.

Η κρυπτογραφία είναι η επιστήμη της δημιουργίας και της χρήσης ειδικών κωδικών για τη διατήρηση πληροφοριών σε δίκτυα υπολογιστών. Ένα μήνυμα που μπορεί να διαβαστεί από ανθρώπους μπορεί να κωδικοποιηθεί έτσι ώστε με την χρήση ενός αλγορίθμου, ή μαθηματικών χειρισμών, να κρυφτεί και να μην είναι αναγνώσιμο.

Με τον όρο DeepFake αναφερόμαστε σε Μέσα που παράγονται και χειραγωγούνται από αυτοματοποιημένες διαδικασίες. Για παράδειγμα, το πρόσωπο ενός ανθρώπου σε κάποιο βίντεο, ή σε μια φωτογραφία, αντικαθίσταται από την εικόνα ενός άλλου (ειδικά κάποιου δημόσιου προσώπου) με τέτοιο τρόπο που να κάνει το βίντεο, ή την φωτογραφία, να μοιάζουν αυθεντικά.

Η υπερφασματική απεικόνιση (HSI) είναι η λήψη και η επεξεργασία μιας εικόνας που εξερευνά το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα πέραν του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε (RGB), των χρωμάτων δηλαδή που ανιχνεύονται από τις συμβατικές έγχρωμες κάμερες. Αυτή η μέθοδος μπορεί να δει ένα μεγαλύτερο εύρος μήκος κυμάτων, που εκτείνεται πέραν του ορατού. Οι εφαρμογές της τεχνολογίας HSI μπορούν να εντοπιστούν σε διάφορα πεδία, απ’ την υγεία, τη γεωργία, και τη φυσική, έως τις γεωεπιστήμες και την επιτήρηση.

Ο CubeSat είναι ένας μίνι δορυφόρος χαμηλού κόστους, ο οποίος αρχικά χρησιμοποιούνταν στην χαμηλή γήινη τροχιά για εφαρμογές σαν την απομακρυσμένη ανίχνευση, ή για τις επικοινωνίες. Πιο πρόσφατα, οι μίνι δορυφόροι χρησιμοποιούνται σε διαστημικές αποστολές.