Circular Cultures: Η Περιφέρεια στο Κέντρο

Για πέμπτη συνεχή χρόνια, τo British Council και η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζουν ένα διήμερο πρόγραμμα, που περιλαμβάνει ένα συνέδριο την πρώτη μέρα, με ομιλίες και συζητήσεις πάνελ, ενώ η δεύτερη μέρα είναι αφιερωμένη σε εργαστήρια και masterclasses. Το “Circular Cultures” αποσκοπεί στην ενεργή συμμετοχή καλλιτεχνών, σχεδιαστών, πολεοδόμων, δημιουργών και του ευρύτερου κοινού, προκειμένου όλοι μαζί να κάνουν τις πόλεις τους πιο βιώσιμες, καθώς και στη σφυρηλάτηση διεπιστημονικών, ολιστικών στρατηγικών για την προαγωγή της αστικής ανθεκτικότητας, ευαισθητοποιώντας τους ανθρώπους και βοηθώντας τους να μάθουν νέες δεξιότητες. Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, έχοντας στόχο τη σταθερή υποστήριξη ενός δημόσιου χώρου που σφύζει από ζωή, βλέπει το “Circular Cultures” ως ευκαιρία για συζήτηση πάνω στα συστατικά μέρη αυτού του χώρου και στους τρόπους με τους οποίους συλλαμβάνουμε, σχεδιάζουμε και χτίζουμε το κοινό μας περιβάλλον.

Η 5η έκδοση του προγράμματος θα είναι ένα διήμερο υβριδικό συνέδριο στην Αθήνα, με τη συμμετοχή ομιλητών από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον υπόλοιπο κόσμο, οι οποίοι θα μοιραστούν με το κοινό μελέτες συγκεκριμένων περιπτώσεων από την εμπειρία τους και θα πραγματοποιήσουν εργαστήρια και masterclasses. Η διημερίδα θα επικεντρωθεί στο ζήτημα του κέντρου και της περιφέρειας και στις τομές μεταξύ αστικών, αγροτικών, τοπικών και παγκόσμιων συστημάτων, παρέχοντας μια ριζωματική και μη γραμμική προοπτική που καθιστά ορατό το αόρατο και ανακτά λησμονημένες πτυχές της πρακτικής και της μνήμης.

Στη διάρκεια του διημέρου, θα εξετάσουμε διαφορετικές τυπολογίες για βιώσιμη διαμόρφωση δημόσιων χώρων –η κοινότητα, το νησί, η λίμνη, το δάσος, ο λατρευτικός χώρος, η κατοικία, η πόλη, το σούπερ μάρκετ και πολλά άλλα– και θα διερευνήσουμε:

• Τη δύναμη του διεπιστημονικού σχεδιασμού και διαλόγου προς την κατεύθυνση της κλιματικής δράσης και της κλιματικής δικαιοσύνης.
• Τον ρόλο των τοπικών υλικών και της χειροτεχνίας για την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
• Την ενίσχυση των συνδέσεων μεταξύ υπαίθρου και πόλης για την αντιμετώπιση τοπικών και παγκόσμιων προκλήσεων.
• Την ανάδειξη του ρόλου των πόλεων μικρού μεγέθους για την παραγωγή ιδιοτοπικών απαντήσεων σε τοπικές προκλήσεις μέσω του design και της αρχιτεκτονικής και για την αντιμετώπιση της άυλης φύσης της υλικότητας σε σχέση με τον κοινωνικό ιστό.

Για πέμπτη συνεχή χρονιά πραγματοποιείται το πρόγραμμα “Circular Cultures”, φέτος σε υβριδική μορφή στην Εθνική Πινακοθήκη, πάντα σε συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και με την υποστήριξη της Βρετανικής Πρεσβείας. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα του British Council για τον κυκλικό σχεδιασμό, την κλιματική δικαιοσύνη και τον βιώσιμο δημόσιο χώρο στην Ευρώπη, που στοχεύει στην καλλιέργεια ενός κλίματος κριτικού διαλόγου και ανάπτυξης δικτύων ανάμεσα σε Έλληνες και Βρετανούς επαγγελματίες από τους χώρους του design, της αρχιτεκτονικής και της χειροτεχνίας.

Το φετινό “Circular Cultures” έχει σκοπό να αναδείξει έναν νέο τρόπο σκέψης γύρω από το design, εστιάζοντας στη σημασία των τοπικών, εγχώριων υλικών και την προβολή καλών πρακτικών μικρής κλίμακας με σκοπό τη συνδιαμόρφωση ενός μεγάλου, παγκόσμιου δημιουργικού συστήματος με επίκεντρο τον άνθρωπο. Έχοντας ως σημείο αναφοράς την περιφέρεια και το αγροτικό στοιχείο, θα επιχειρήσουμε να επανεξετάσουμε και να επαναπροσδιορίσουμε τη σύγχρονη πόλη και τον κοινωνικό της ιστό, αναδεικνύοντας πρωτοβουλίες και συνέργειες που προάγουν το συλλογικό γίγνεσθαι.

— Μαρία Παπαϊωάννου, Επικεφαλής Τμήματος τεχνών, British Council Greece

Τι σημαίνει κοσμοτοπικός σχεδιασμός; Πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε λαμβάνοντας υπόψη μας τις γενιές που έρχονται αλλά και την ενσωματωμένη στον χώρο και στους ανθρώπους γνώση που καθορίζει τα όρια –πραγματικά και συμβολικά– ενός τόπου; Κατά πόσο ο κυκλικός σχεδιασμός αποτελεί προσέγγιση που ενυπάρχει στον παραδοσιακό σχεδιασμό και πώς μπορεί να ανακαλυφθεί εκ νέου στην ψηφιακή πραγματικότητα του σήμερα; Το Circular Cultures 2023 τιτλοφορείται «Η Περιφέρεια στο Κέντρο», θέτοντας το ερώτημα του πώς ο χώρος και η παλίμψηστή του γνώση επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε και επαναπροσεγγίζουμε τις δημιουργικές μας πρακτικές. Σε μια εποχή που η αποπαγκοσμιοποίηση αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον σχεδιασμό αντικειμένων, πόλεων και ρούχων, είναι κεντρικό πλέον το πρόταγμα ενός σχεδιαστικού μοντέλου με κέντρο την τοπική προέλευση των υλικών που χρησιμοποιούμε για να δημιουργήσουμε νέα αντικείμενα.
Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση πραγματοποιεί το Circular Cultures 2023 σε συνεργασία με το British Council, στο πλαίσιο τόσο των ευρύτερών της δράσεων για την κλιματική δικαιοσύνη όσο και της επαναπροσέγγισης του δημόσιου χώρου ως κοινού, πανανθρώπινου και όχι αποκλειστικά υλικού. Με το Circular Cultures 2023, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση καλωσορίζει την κατάργηση του διαχωρισμού ανάμεσα σε κέντρο και περιφέρεια, ως μέρος μιας συνολικότερης προσπάθειας επανανάγνωσης του ελληνικού πολιτισμού ως κοσμοπολιτισμού. Ενός κοσμοπολιτισμού που τρέφεται από την παράδοση και είναι ριζωμένος σε αυτήν, στην απλότητα των σχεδιαστικών πρακτικών της καθημερινότητας και στον βαθύ σεβασμό του γνήσια τοπικού, που με αυτόν τον τρόπο γίνεται πραγματικά παγκόσμιο.

— Πρόδρομος Τσιαβός, Διευθυντής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας Ιδρύματος Ωνάση

Το “Circular Cultures” είναι ένα πρόγραμμα του British Council για τον βιώσιμο σχεδιασμό και τις δημιουργικές οικονομίες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο έχει στόχο την προαγωγή μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης γύρω από τον βιώσιμο σχεδιασμό, την κυκλικότητα και τις κουλτούρες των δημιουργών. Αποσκοπεί να εγκαθιδρύσει έναν πιο κριτικό διάλογο γύρω από το design και την κυκλικότητα, να αναπτύξει τις δεξιότητες και τις γνώσεις των ηγετών της δημιουργικής κοινότητας και να συγκροτήσει νέα ευρωπαϊκά δίκτυα σχετικά με τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα.

Στην Ελλάδα, το ”Circular Cultures” διοργανώνεται σε συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ευρύτερης συνεργασίας ανάμεσα στο British Council και το Ίδρυμα Ωνάση, αποσκοπώντας στην ανάπτυξη ενός εξελισσόμενου και δραστήριου δημόσιου χώρου που να προάγει τη δεοντολογική χειροτεχνική παραγωγή, τον κυκλικό σχεδιασμό, τα βιώσιμα υλικά και τη βιώσιμη μόδα.

Το ”Circular Cultures” αποτελεί μέρος του διεθνούς προγράμματος Making Matters, που αποσκοπεί να σφυρηλατήσει έναν οικουμενικό διάλογο γύρω από το θέμα του κυκλικού σχεδιασμού. Αυτό το διαθεματικό πρόγραμμα διερευνά το πώς οι αρχές της κυκλικής οικονομίας μπορούν να γίνουν καταλύτης για δημιουργικότητα, συνεργασία και αναζωογονητική σκέψη εντός των πρακτικών της αρχιτεκτονικής, του design και της μόδας.