Χρύσα (Chryssa)

Η Χρύσα (Βαρδέα) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933. Σπούδασε στην Académie de la Grande Chaumière στο Παρίσι (1953-54) και στην California School of Fine Arts στο Σαν Φρανσίσκο (1954-55). Στο Παρίσι γνώρισε τους André Breton, Max Ernst και Edgard Varèse και εξοικειώθηκε με την τέχνη των υπερρεαλιστών. Στο τέλος του 1954 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Νέα Υόρκη, όπου μαγεύτηκε από τα φώτα και τη «νεοβυζαντινή» αισθητική της Times Square. Από το 1957 έως το 1962 δημιούργησε την ενότητα «Κυκλαδικά βιβλία», που θεωρούνται προάγγελοι του μινιμαλισμού. Το 1961 πραγματοποίησε την πρώτη ατομική της στην Betty Parsons Gallery και στο Μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης. Το 1962, επηρεασμένη από τις γιγάντιες φωτεινές επιγραφές και διαφημιστικές πινακίδες, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το φως νέον σε συνδυασμό με το μέταλλο. Από το 1964 έως το 1966 δούλεψε το μνημειακό γλυπτό «Οι πύλες της Times Square». Συμμετείχε δύο φορές στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1963, 1969) και το 1972 στην Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1974 κυκλοφόρησε μονογραφία για τη Χρύσα από τον Sam Hunter και το 1977 από τον Pierre Restany. Το 1992 έκλεισε το εργαστήριό της στο SoHo και επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1997 πραγματοποίησε ατομική έκθεση με τα «Κυκλαδικά βιβλία» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Τα γλυπτά της, «Κλυταιμνήστρα» (1967) και «Mott Street» (1983), είναι τοποθετημένα έξω από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και τον σταθμό Ευαγγελισμός του αθηναϊκού μετρό, αντίστοιχα. Απεβίωσε στην Αθήνα το 2013.